*De links in de tekst verwijzen naar externe pagina's waar geen samenwerking mee bestaat en dienen enkel ter naslagwerk en informatie. Zoek zelf naar voor jou passende bronnen.

Hoe bedoel je, Neurodivers?!

Neurodiversiteit is een concept dat steeds meer aandacht ontvangt in de Westerse wereld. Het verwijst naar de verschillen in de ontwikkeling van de menselijke hersenen en hersenfuncties. Deze variaties kunnen zich uiten in de vorm van verschillende "neurologische aandoeningen", ofwel labels zoals ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder), ADD (Attention Deficit Disorder), ASS (Autisme Spectrum Stoornis) en HSP (Hoog Sensitieve Persoon).

ADHD, ADD, ASS en HSP

ADHD en ADD zijn vormen van aandachtstekortstoornissen. Bij ADHD zijn hyperactiviteit en impulsiviteit prominente kenmerken, terwijl ADD zich meer richt op een gebrek aan aandacht zonder de hyperactieve elementen. Beide 'aandoeningen', bij een gebrek aan een beter woord, kunnen aanzienlijke invloed hebben op dagelijkse activiteiten en sociale interacties.

ASS, of autisme spectrum stoornis, is een neurologische aandoening die invloed heeft op communicatie, ervaring en gedrag en daarmee het "effectief functioneren". Mensen met ASS ervaren vaak uitdagingen in sociale situaties, maar ze kunnen ook unieke sterke punten hebben. Binnen het sociale karakter is de een heel afhoudend en de ander heel alert op kleine signalen en wil deze binnen bekende 'kaders' plaatsen. Ook kunnen mensen met ASS hyperfocus hebben en vertonen soms "ticks", of repetatieve handelingen. HSP, of hoogsensitiviteit, is een term die wij tegenwoordig gebruiken voor mensen met een verhoogde gevoeligheid voor prikkels, vergeleken de meeste mensen, wat kan leiden tot emotionele reacties en daarmee invloed op het functioneren.

Wat kunnen wij met de kennis over neurodiversiteit?

Wanneer we het hebben over neurodivers, gaat het er naar mijn mening vooral over dat mensen vanuit het brein niet functioneren binnen de normaalcurve. Om uit te vinden hoe we iemand of onszelf het beste kunnen begrijpen, helpen of sturen (net vanuit welk perspectief je naar de labels wilt kijken) worden generalisaties gekenmerkt en kun je deze terugvinden in de DSM, ofwel Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders.

Het is belangrijk om te begrijpen dat deze verschillende aandoeningen, hoewel ze hun eigen uitdagingen met zich meebrengen, ook waardevolle perspectieven en ervaringen bieden. Erkenning en begrip van neurodiversiteit helpt ons in de onderlinge samenwerking, onze ontwikkeling en het samenleven binnen de maatschappij.

Neurodiversiteit en kinderen en ouders

Bij de geboorte van je kind wordt jij als ouder geboren. Dit vereist een andere levensvorm en daarbij ander functioneren. Vooral vrouwen komen er op dit punt achter dat zij "anders" functioneren. Zij lopen vast of gaan kenmerken vertonen die zij eerder niet tot uiting hebben zien komen bij zichzelf. Ook in de ontwikkeling van kinderen worden regelmatig vragen gesteld als "is dit 'normaal'?!". Wanneer je met kenmerken in aanmerking komt, kan het fijn zijn onderzoek te doen naar hoe signalen zich vaak uiten en hoe je hiermee om kunt gaan. Want echt, wat voor de een werkt, heeft bij de ander een averechts effect. Maar het kan ook bevestiging en handvatten bieden. Wanneer je comments leest onder filmpjes op YouTube, zie je dat mensen echt ontlading vinden in de herkenning. Ik ben zelf geen groot fan van labelen en toch kan ik mensen en mijzelf er sneller door begrijpen. Door mijzelf in bepaalde hokjes te plaatsen kan ik mijn functioneren begrijpen en ben ik minder geneigd gefrustreerd te raken over de uiting ervan. Ik vind ook dat mensen, en ikzelf, de termen niet als excuus moeten willen gebruiken. Het blijft onze verantwoordelijkheid een vorm te vinden in ons functioneren. Alleen wij zijn daar verantwoordelijk voor. En als ouder ben jij dat de komende jaren.

Ga dus goed op onderzoek uit. Heb je vragen over het functioneren van je kind? Ga dan eens na wat je opvallend gedrag vindt en vraag eens rond bij bekenden, leerkrachten, naasten, officiele instituten, Google en AI bijvoorbeeld. Boeken blijven fantastisch en lezen een stuk rustiger, zoals het boek van Gabor Maté, Het verstrooide brein.

Neurodivers en netwerk

Naast het verdiepen in de theorie is uiting geven in praktijk natuurlijk ook handig. En uitdagend als je zelf binnen het neurodiverse kader functioneert. Bespreek met naasten en leerkrachten wat je wilt proberen of nodig hebt van hen. Zo hebben wij met de leerkrachten van Lina afgesproken dat zij het echt mag aangeven bij de juf als het te druk wordt in de klas, dan mag zij met het belletje rinkelen zodat andere kinderen de aandacht weer even op de juf richten en deze de klas tot een lager toonniveau kan herinneren.

Onbegrip vanuit de omgeving is een heel bekend fenomeen. Iedereen vindt wat en helaas wordt er ook regelmatig wat "veroordeeld". De mening en veroordeling van een ander is niet van jou en hoef je niets mee. Wel kan het een indicator zijn voor "afwijkend" functioneren en kun je zelf nagaan of je het daarmee eens bent. Niet? Laat maar lekker praten, niet jouw window of influence. Herken je het of is het al bekend dat jij of je kind anders functioneert? Je zou het gesprek dan aan kunnen gaan met de ander en deze van informatie kunnen voorzien als je daar heil in ziet. Wanneer het een voorbijganger betreft, maak je er dan vooral geen druk over. Jij bent fantastisch. Je kind ook. Misschien moeten jullie (samen) nog wat knopjes vinden en draadjes koppelen om jezelf, je kind en/of de omgeving te begrijpen, maar het maakt je echt geen minder mens.
Alleen een beetje wonderlijk.

Het kan wel pijnlijk zijn. In dat geval raad ik je aan warmte, liefde en ondersteuning te zoeken. Je mag ons altijd een bericht sturen en je kunt in je omgeving nagaan waar je kunt vinden waar je behoefte aan hebt.

Een aantal algemene tips voor "neurodiverse" mensen en hun omgeving

Wat voor veel mensen binnen het neurodiverse karakter kan helpen is o.a.:

• structuur aanbrengen (zo groot of klein als fijn is)

• oefenen met loslaten (frustratie en controle mag je omvormen tot oefenpunten)

• grenzen aangeven (liefdevol en duidelijk voor jezelf en de ander)

• inzetten van het netwerk (vind mensen die je wilt betrekken bij ingewikkelde momenten/situaties)

• communiceer (vind jouw manier maar houd lijnen met anderen open)

• verdiep je (online, offline, in spelvorm, in leervorm, net hoe jij wilt)

• wees bewust van triggers en prikkels (bewust innemen en afhouden van externe prikkels)

Wat volgens mij vooral belangrijk is, is begrip van het zelf en wat voor jou wel en niet werkt. Ouders mogen met kinderen onderzoeken waar kinderen zich prettig bij voelen en kijken hoe zij hierin kunnen waarborgen. Ouders mogen ook bij zichzelf nagaan of hun handelingen anders kunnen vanuit neurodivers begrip en handeling benodigen of dat er "gewoon" anders mag worden gewerkt binnen het gezin.

En een heel belangrijke vraag: is het gedrag of is het onkunde?

Weet iemand wat er van degene wordt verwacht en hoe deze het kan uitvoeren of is diegene daartoe niet in staat? Bij het niet in staat zijn tot, is het aan de omgeving andere verwachtingen te stellen. Ik ben daarin zeker voorstander voor uitdaging en groei maar ook voor reële verwachting en de nodige steun. Hulp is er, je moet alleen weten waarvoor en wat voor hulp je van wie nodig hebt.

Naslagwerk

Vidasense.nl - Neurodiversiteit en kinderen
Gezondeboel.nl - Wat moet je als werkgerver weten over neurodiversiteit
Wanderingminds.world - ADHD en de Germaanse Geneeskunde als holistische benadering