Note: In dit blog zijn links geplaatst naar derden zonder affiliate of anderszins samenwerkingsverband en zijn bedoeld om nadere informatie te kunnen verschaffen.

De eindejaarsfeesten

Sinterklaas komt er weer aan, Halloween ligt overal al ruimschoots in het assortiment en ook Kerst heeft zijn glitters en lichtjes al in de winkels gebracht. Dit zijn dus thema's die ik heel graag aan Emily overlaat omdat zij hier thuis met liefde aan meedoen.

Wij niet.

Boehoee....

Het is natuurlijk heel gezellig, al die themafeestjes. Maar waarom vieren we het eigenlijk? Wat leren we onze kinderen en wat is de essentie ervan.
Omdat ik in die zoektocht zit, doen we niet mee. Het voelt ongemakkelijk en vreselijk ongezellig en toch ook goed.

Wat wordt er met Halloween gevierd?

Halloween staat voor veel mensen als een heerlijk verkleed en griezelfeest. Mensen verkleden zichzelf, vegen kleuren over het gezicht, hangen spinnenwebben op en gaan lekker griezelen van elkaars verschijning. Tegenwoordig zijn er zelfs in Nederland gebieden waar kinderen langs de deuren gaan onder het mom van "trick or treat". Halloween is een viering dat is gebaseerd op eindjaarsdag van de Kelten. Zij dachten dat de doden zouden herrijzen uit hun graf en zouden rondspoken. Door zich te verkleden hoopten de Kelten de geesten te laten denken dat zij ook geesten waren en de boze geesten af te schrikken.

In dit blog wordt mooi omschreven wat de samenhang is tusssen verschillende vieringen in deze dagen. Allerheiligen is bijvoorbeeld een Christelijk feest dat op 1 november wordt gevierd ter ere van heiligen en martelaren (degenen die zich hebben opgeofferd). Daarbij kennen we inmiddels ook in Nederland Dia de los Muertos, wat wordt gevierd op 1 en 2 november waarbij dierbaren worden herinnert .

Wat is volgens mij de essentie in deze periode? Dat mensen geloven dat de scheiding tussen mensen die wij met elkaar 'hier' beleven en de mensen die 'zijn gegaan' (overleden, dood zijn gegaan, naar een andere wereld, naar de hemel, verder zijn, enzovoorts) dun is. Ik vind het wel weer bijzonder dat dit is vastgesteld op de huidige kalender en niet op de vroegere Heidense kalender van 13 maanden, als we uitgaan van enige vorm van Heidense achtergrond van All Hallows Eve (de avond voor Allerheiligen) of Halloween. Naast de dunne sluier tussen deze wereld en die van de doden, of hoe je het wilt noemen, zie ik ook het herinneren en herdenken als terugkerend onderwerp in deze periode.

Wat wordt er met Sint Maarten gevierd?

Het feest van het delen. De Roomse ridder Maarten, deelde zijn mantel met een bedelaar waarna hij de openbaring kreeg dat de naakte bedelaar een belichaming was van Jezus Christus. In artikelen van 'isGeschiedenis.nl' en de KRO lees ik ook voor mij onbekende mogelijke achtergrond van de viering, namelijk het met lichtjes zoeken naar de heilige in de duinen, het einde van de oogsttijd en het onderhoud van vruchtbare grond bij de Germanen.

Ik blijf de vertaling van namen bijzonder vinden. Ik kan mij niet voorstellen dat een Romijnse ridder ooit Maarten heeft geheten en blijf daarmee uitkomen op - er was een persoon die iets deed waar mensen door geïnspireerd raakten- en die draagt binnen verschillende culturen verschillende op elkaar lijkende namen (Martinus). Dit heeft zich in verschillende geloven in verschillende vormen gegoten en wordt nu nog verteld aan de hand van dergelijke feesten. Dat betekent daarmee dat het niet waar is wat je nu hoort, maar een uittreksel van een ooit opgebouwd verhaal. Ik vind het daarom belangrijk te zoeken naar wat volgens jou de essentie is in het verhaal. Sint Maarten is een 'bedelaarsfeest', wat in vroeger tijden een dag was voor arme mensen om te mogen bedelen. Gedurende dit feest ligt de nadruk daarmee in mijn optiek op het vragen (of ontvangen), het zien van de ander en het delen.

Wat wordt er met Sinterklaas gevierd?

Sinterklaas kennen vele kinderen in Nederland als een feest van cadeautjes. In vroeger tijden was het ook wel een spannend moment want Sinterklaas beloonde goede kinderen en strafte stoute kinderen (een heel groot onderdeel van mijn apathie!). Dat Sinterklaas uit Spanje komt, weten we wel maar snappen we eigenlijk niet zo goed. Ook weten de meesten dat de Sint Nicolaas uit Turkije komt. Spanje zou daarom bijzonder zijn. De KRO beschrijft dat dat mogelijk ontstaan is door troepen uit Spanje die het verhaal hebben overgebracht.

Goed. De verhalen; Nicolaas zou een wonderbrenger zijn geweest met hart voor kwetsbare mensen. Ook bij de viering van Sinterklaas mochten mensen bedelen, een 'bedelaarsfeest'. In dit geval mochten mensen hun schoen zetten en deden rijkere mensen daar wat in. Eerst in de kerk, later ook thuis. De heilige waarop de viering is gebaseerd, gaf mensen de nodige attributen (muntstukken en appel bijvoorbeeld) en hielp mensen in andere moeilijke situaties waarbij onder andere de oplossing van een ontvoering beschreven staat. Na de tweede wereldoorlog werd het feest een grotere commerciële trekker en uitgavepost, mede mogelijk gemaakt door toenemende welvaart.

Waarom viert Amerika Santa Claus?

Waarom wordt in Amerika, of inmiddels de wereld, Santa Claus gevierd? Dit is terug te voeren naar Nederlandse kolonisten in Amerika die hun society oprichten en daarmee Nederlands erfgoed in stand wilden houden. Ene Washington Irving (Schots- Engels nazaat, bevriend met elitair Nederlandse immigranten) heeft, zoals ik het in dit stuk lees, een soort karikatuur gemaakt, een opgezette, vriendelijke en goed lachse man waarbij er niet wordt gesproken over politiek en een warm welkom beeld wordt geschetst. Thomas Nast heeft invloed gehad op de ontwikkeling van Santa Claus en natuurlijk de Pepsi-Cola reclames die een ontzettend goede branding en marketingtruc zijn gebleken. Ook andere kolonisten hebben invloed gehad op de viering zoals wij die nu kennen, lees daar meer over in dit artikel.

Maar waarom vieren we Sinterklaas dan op 5 december?

Wat ik nog niet begrijp is waarom we Sinterklaas vieren op de dag voor zijn dood...? Hier lees ik, kort door de bocht, dat ten eerste de dag van de dood van Sint Nicolaas niet zeker op 6 december is maar is zijn herdenkingsdag dus wel op de 6e wordt gehouden. Door toenemende ongeduldigheid is de beweging gestrand op het verlaten van de Sint uit Nederland op 6 december en wordt daarmee pakjesavond op 5 december gehouden. Voorheen was het meer in vorm van Kerst, waarbij op de 24e (of voor Sinterklaas dus 5 december) kinderen nerveus gaan slapen en de 25e wakker worden met cadeautjes. Santa Claus is een soort van fusie tussen Sinterklaas en het Engesle Father Christmas en andere koloniale invloeden, waarbij het geven van cadeaus praktisch verschuift naar Kerstmis.

Waarom vieren we Kerstmis

Gelukkig is het grootste gedeelte van de mensen die kerst vieren, op de hoogte van de achtergrond van de dagen. Namelijk de geboorte van Jezus Christus. Ondanks natuurlijk de vraag is of de verhalen gebaseerd zijn op feiten of zijn aangepast naar 'komt ons beter uit' momenten en plaatsen, gaan we uit van de geboorte van een kind dat in een later stadium een belangrijke rol in vele geloofsovertuigingen speelt. De herdenking aan de geboorte van Jezus Christus wordt niet in elk geloof hetzelfde gedaan. De Islam doet niet aan viering van profetengeboortes (Isa), de Rooms Katholiek heeft de voorgaande dagen Advent en viert de geboorte van Jezus en het Jodendom erkent de 'heilig-benoeming' van Jezus niet en viert daarom ook geen kerst zoals 'wij', de consument, die kent.

Voor hen die het verhaal ven Jezus Christus niet goed kent: heel kort door de bocht, is Jezus Christus (-zoon) de zoon van de maagd Maria Magdalena. Hij werd geboren in een stalletje en zijn komst werd aangekondigd als de geboorte van de Messias. Gedurende zijn leven beleeft hij vele bijzondere momenten waarna hij uiteindelijk in de tijd van Goede Vrijdag en Pasen overlijdt.

Er zijn vele belichtingen van het verhaal, veel geloofsovertuigingen erkennen de geboorte van een kind dat bijzonder is geweest. En veel verhalen lopen uiteen over de feiten, invloed en staat van Jezus Christus. Aan jou om zelf een "waarheid" toe te kennen.

Waarom heb ik moeite met de feesten?

Wat het voor mij moeilijk maakt om mee te doen is het onheilspellende gevoel en de commerciële druk die erbij wordt gevoerd. Wanneer ik dat ervaar bekruipt mij de vraag voor wie het goed is om 'mee te doen', voor de consument, voor de ondernemer of voor de mens? Ik kan daar geen helder en doordacht antwoord op geven dus ik ga uit van wat ik zie. En wat ik zie is veel commercie. Commercie met als doel om geld te verdienen, ons een plezier te doen en lekker bezig te houden en niet per se om ons als mens te laten groeien. Dus meedoen hoeft van mij niet met de kennis die ik nu heb.
Ook vind ik het twijfelachtig hoe verschillende geloofsstromen zich verbasteren tot bepaalde feesten. Deze geloofsstromen waren geen vrienden van elkaar, ze voerden oorlog. Waarom zijn er dan wel feestdagen (en kalenders trouwens) die overeenkomen? Dat verplaatst zich natuurlijk naar de boeken en verhalen die ook overeenkomsten hebben maar blijkbaar totaal verschillen in ervaren werkelijkheid. Daarom kan ik mij daar niet aan koppelen. Ik weet nog helemaal niks, dus kan niet volop voor het ene gaan en daarmee een ander afstoten. Ik kan wel doen wat voor mij met de kennis en ervaring die ik nu heb, goed of acceptabel voelt.

"Wij doen niet mee"

En toch vind ik het nog vreselijk ongezellig en ongemakkelijk om rondom deze dagen te zeggen "nee, wij zijn er niet", "Nee Lina, zij vieren dat maar wat is dat [feestdag] eigenlijk? Ik weet het ook niet, daarom vieren we het niet", enzovoorts.

Ik vind het ook gezellig om lekker met elkaar te zitten bij een vuurtje met cadeautjes en lekkers. En waarom juist op die dagen? Ja, daar komt commercie en gemak weer omhoog. Vaste data waarop mensen weten dat er 'iets' wordt gevierd en je elkaar opzoekt, themagerichte verkoop en nostalgie brengen fantastische verkoopcijfers met zich mee.

Onpopulaire opinie
Nog even afgeven, niet lezen als je dat niet verdraagt.

Een ander heel groot issue vind ik de onrust die ontstaat rondom de feestdagen. Ik weet niet hoe jullie er deze dagen bij zitten, maar mijn hormonen moeten weer even wennen aan het verminderen van de zon, de kou en de regelmatige regelbui en windstoot. De natuurlijke beweging van de mens is naar binnen gericht in de winterperiode. Gaan we dan allemaal mensen opzoeken, ons verplaatsen in anderen, op je tenen lopen omdat het leuk moet zijn? Pff, dat trek ik niet zo goed hoor. Lina met haar fantastische prikkel-prikkel wil ik dat helemaal niet aandoen. En die Sint die de roe geeft? Ja daag. Je moet goed doen omdat je goed wil doen en wilt leren en ontwikkelen. Niet omdat je anders straf krijgt van een of andere grote oude vent. De dreigementen van "dan ga je mee naar Spanje" zijn gelukkig minder dan vroeger, maar volgens mij heeeeeeel schadelijk op de binding met je kind.

En dan nog het stuk "bedelfeesten". Pas tijdens mijn onderzoek bij dit blog kwam ik er achter dat het ook echt zo wordt genoemd. Want hier ging ik al een beetje op afhaken: ik wil mijn kind helemaal niet leren dat ze moet bedelen. Ik wil hen een mindset meegeven waarin je je inzet om zaken te regelen in plaats van de mindset aandacht te geven wat je gaat doen als je niets hebt, bedelt. Totaal niet om mensen die met een bekertje bij de winkel zitten af te schilderen als iets negatiefs, maar om die mogelijkheid niet te normaliseren. Aandacht te geven aan groei en bloei i.p.v. aan overgeven en bedelen. Daarom laat ik Lina wel uitdelen maar zelf niet langs de deuren gaan met Sintmaarten. Vet zeikerig van mij. Ja. Ik hoop daar toch een andere mindset mee te voeden dan het verlammende "mag ik", "red mij" of "los het voor mij op". Verder hebben we nog te maken met de grote witte man, het in het donker naar buiten gaan en je daarmee heel kwetsbaar op te stellen tegenover kwaadwillige mensen, de 'troep' die je in huis krijgt, de druk van buitenaf waar ik moeilijk in filter en de mogelijke slechte invloeden vanuit slechte intentie of fibraties rondom het vieren en de viering zelf.
Die laatste vind ik wel een vreselijk ingewikkelde, want wat leer ik mijn kinderen door die wantrouwige houding aan te nemen? Ik neem die niet echt aan (lekker instabiel mama) maar het speelt wel mee, de onwetendheid.

Maar, zoals gezegd, mis ik ook wel die knusse avond waarbij we als families bijeen komen, je met Sintmaarten bij de buren langsgaat en die zo blij zijn ons te zien (dat was vroeger bij ons op de dijk wel zo, hier in deze tijd en plaats weet ik dat nog niet zo). Soms kiezen we er dus wel voor met Kerst en Pasen aan te sluiten voor een koppie maar niet voor de hele dag. Ik heb eens voorgesteld een 'warme-winter-maal' waarbij we met elkaar terugblikken op het jaar en het een mooi moment is om een toon van waardering te kunnen uiten (kan altijd natuurlijk maar die thema-dagen zijn wel handig) of iets dergelijks te doen in plaats van Sinterklaas en/of Kerst maar mijn vader vindt Sinterklaas Nederlands cultureel erfgoed dat in ere en in stand moet worden gehouden zoals hij het vroeger met ons vierde. Op 5 december. Zoals het 'hoort'. Nu met een knipoog vanuit mij, hij is heel serieus. Een extra bijeenkomst vind hij wel leuk maar niet ter vervanging van.

Doen jullie wel mee?

Ik ga dus lekker wel rondkijken en tippen van super leuke cadeautjes voor in de schoen, toffe webshops, mogelijkheden voor Sint Maarten, anders dan geraffineerde suikers en leuke Kerstcadeautjes. Gewoon om toch nog even in de nostalgische en gezellige sfeer te blijven.

Hypocriet? Ja.
Leuk? Ja ook!

Voor wie de feestdagen wel viert, heel veel succes en plezier de komende periode. Geniet van de warmte en laat de stress lekker wegglijden. Na januari wordt het weer rustig.